Trang chủ

THÀNH HOÀNG ĐẾ NĂM 1778 DƯỚI MẮT NGƯỜI ANH

THÀNH HOÀNG ĐẾ NĂM 1778 DƯỚI MẮT NGƯỜI ANH
Thành Hoàng Đế của vua Thái Đức Nguyễn Nhạc, theo Nhất Thống Chí của Quốc sử quán triều Nguyễn thì được biết xây trên nền cũ thành Đồ Bàn (Xà Bàn, Chà Bàn) xưa là quốc đô của Chiêm Thành. Trong thành có Tháp cổ, có nghê đá, voi đá của người Chiêm (Tr 43 Tập III).
Theo Liệt Truyện, biết được danh xưng của thành có là vào năm 1778. Sau khi xây thành, sau khi xưng Đế, Nguyễn Nhạc sai “Tổng đốc Chu, Tư khấu Uy, Hộ giá Phạm Ngạn đem thủy sư lấn cướp Trấn Biên (Biên Hoà), Phiên Trấn (Gia Định), các địa phương ven biển”.
Thực Lục thì cho biết các tướng này thực thi nhiệm vụ vào tháng Hai âm lịch năm Mậu Tuất (Tr 221 Tập I). Như vậy danh xưng thành Hoàng Đế đã có từ mùa Xuân năm 1778. Tháng 7 DL sứ đoàn người Anh của Chapman mới đến đây.
Thành Hoàng Đế hiện nay thuộc ranh giới các thôn Nam Tân và Bắc Thuận xã Nhơn Hậu, cùng khu vực Bả Canh phường Đập Đá ở Thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Chapman đã tường trình cho Toàn quyền Anh và Công ty Đông Ấn thuộc Anh ở Bengal buổi hội kiến của ông và triều đình nhà Tây Sơn tại đây năm 1778, trong đó có đôi dòng sơ lược dáng vẻ bên ngoài của Hoàng Đế thành:


● “Khoảng 8 giờ chúng tôi đã thấy bóng dáng hoàng thành của Đức vua. Cửa thành phía Đông, nơi lối vào mở rộng ra ước chừng 3/4 dặm (hơn 1km) là một bức tường bằng đá thẳng tắp, nhiều chỗ đã qua sửa chữa, không có đại bác, lỗ châu mai, tháp canh, kể cả những thứ để làm nên một công sự phòng thủ. Tuy vậy bấy nhiêu cũng đủ để đáp ứng mục đích của chủ nhân. Tôi được biết nó là một tòa thành vuông, các cạnh khác tương tự như tường thành chúng tôi đã đi qua” (Tr 39 Missions To CoChin China).
Lối vào của sứ đoàn người Anh là cửa thành phía Đông, tức ngả QL1A vô ngõ Bả Canh hiện nay. Theo "Đồ Bàn Thành Ký" của Hoàng giáp Nguyễn Văn Hiển viết vào thời Tự Đức, thì đó là lối mà khi khởi công xây dựng Nguyễn Nhạc đã cho mở rộng thêm hơn so với thành cũ của người Chiêm:
● “Mở rộng cửa Đông kéo dài chu vi 15 dặm, cao 1 trượng 4 thước (hơn 5m), dày 2 trượng (hơn 9m), mở thêm 1 cửa nữa ở cửa Nam thành 5 cửa. Bên trong có xây thành nhỏ, chính giữa là lầu Bát giác, hai bên dựng 2 nhà thờ, phía tả thờ tổ tiên ông Nhạc, phía hữu thờ tổ tiên bà Nhạc. Phía sau lầu là điện chánh tẩm (phòng ngủ của Vua), phía trước lầu là cung Quyển Bồng, hai bên có dãy hành lang làm nơi làm việc, trước cửa cung mở cửa tam quan, cũng gọi là cửa Quyển Bồng, hay là cửa Nam lâu, ngó ra cửa Vệ Môn” (Theo Tập san Sử Địa 19 & 20, Đại Học Sư Phạm Sài Gòn, 1970).
Miêu tả của cụ Hoàng giáp Vĩnh Ân xem ra kích thước của Thành giống như là Chapman, nhưng chi tiết tỉ mỉ hơn. Cũng dễ hiểu, vì khi sứ đoàn người Anh đến đây, Hoàng Đế thành bỏ phế những đã 300 năm, mới vừa xây lại, khởi tu bổ vào năm 1776. Chapman đã nhận ra ngay “nhiều chỗ đã qua sửa chữa”.
Nhân đây thử tìm hiểu về nhận xét của Chapman ở các chi tiết là thành “không có đại bác, lỗ châu mai, tháp canh, kể cả những thứ để làm nên một công sự phòng thủ”.
+ Sách lược của Nguyễn Nhạc khi dấy nghiệp là hòa Bắc đánh Nam. Ông xem đất Đàng Ngoài như là một vùng đệm trước thế lực nhà Mãn Thanh đã thành lập vương triều cường thịnh, đã chiếm lĩnh cai trị đất Trung Hoa. Cho nên khi đến năm 1786 Nguyễn Huệ ra Bắc dẹp tan phủ chúa Trịnh, sợ vương triều Lê cũng tan biến theo, ông đã phải vội ra Thăng Long dẫn em về. Giữ yên mặt Bắc cũng là một thế phòng ngự, chưa cần dùng đến thành trì.
+ Bấy giờ ở mặt phía Nam, sau khi quân của Tống Phước Hiệp đại bại ở Phú Yên, Định vương Nguyễn Phúc Thuần và Tân Chính vương Nguyễn Phúc Dương bị bắt giết ở Gia Định năm 1777, Nguyễn Ánh thoát được nhưng còn lận đận tận trong vùng Long Xuyên, Phú Quốc. Nguyễn Nhạc còn nhiều thời gian để gia cố công sự phòng thủ.
+ Thành Hoàng Đế vốn dĩ là Đồ Bàn xưa của người Chiêm, với núi cao, sông bọc chung quanh đã vốn như hào sâu, lũy chắn thiên nhiên. Thành Đồ Bàn đã từng hiên ngang ngăn chặn sự tấn công của quân Nguyên Mông năm 1283, tướng Toa Đô đành phải giong buồm ra Bắc. Cũng tại thành Đồ Bàn, gần trăm năm sau vua Trần Duệ Tông của Đại Việt bị trúng kế không thành của Chế Bồng Nga phải tử trận vào năm 1377. Năm 1471, thất thủ trước cuộc Nam chinh của vua Lê Thánh Tông, thành Đồ Bàn dưới góc nhìn của cụ Hoàng giáp Vĩnh Ân – Nguyễn Văn Hiển:
● “Chỉ vì vận mạng nước đó đến thời cáo chung, chứ đâu phải tội lỗi của bức thành đó”.
Uy thế phòng ngự của thành Hoàng Đế là các dãy núi phía Đông xa thì có Càn Dương, gần thì có núi Mò O, núi Phốc Lốc. Còn phía Nam xa thì có dãy Cù Mông, dãy Phước An, gần hơn thì có phòng tuyến núi Úc bao gồm các núi Kỳ Sơn, Phủ Sơn, Quảng Tín, Thị Thiện. Gần nữa thì có Gò Tập, núi Tam Tháp và các nhánh sông La Vỹ (Quai Vạc), Thạch Yển, Lam Kiều…
Công sự phòng thủ ở trong thành, nơi tháp Cánh Tiên có Kho thuốc súng, các Gò Chùa, Gò Cửa Chùa, Gò Tháp Mẫm là những pháo đài đặt đại bác… Võ Tánh và Ngô Tùng Châu từng dựa vào những kiến trúc đã có của nhà Tây Sơn mà chịu đựng được sự vây ép của tướng Trần Quang Diệu từ tháng Giêng năm Canh Thân (1800) cho đến tháng Năm năm Tân Dậu (1801). Bấy giờ, Trần Quang Diệu cũng nhờ vào núi hiểm sông sâu phía xa ngoài thành mà chặn đại quân Nguyễn Ánh không giải vây được cho Võ Tánh và Ngô Tùng Châu.

Thế phòng ngự của thành Hoàng Đế đâu phải là không vững chắc.
Không những vậy, khi sứ đoàn người Anh đến thành Hoàng Đế, Chapman còn có nhận xét:
● “Vào bên trong thành, chúng tôi phải chờ chừng nửa giờ nơi dịch quán. Cổng và trên thành không một lính canh, mặt đất không có gì ngoài đồng lúa”.
Đúng là vậy, thôn Bả Canh nằm trong vòng thành Hoàng Đế, ruộng đất ở đây đa phần là quan điền. Quan điền là loại ruộng công do quan chức quản lý, để cho lính hoặc dân, cũng có thể là dân ở nơi khác đến cày cấy nộp với mức thuế cao, thu làm quốc khố, chiết lập quân lương cho thành trì. Năm Minh Mệnh áp dụng chính sách quân điền ở Bình Định, đã nhận thấy tại Bả Canh có một lượng lớn quan điền, gộp chung với công điền lên tới 119 mẫu, hơn gấp đôi tư điền. Tư điền của Bả Canh chỉ 45 mẫu.
Quân mà không lương phạn dù có uy dũng mấy thì thành cũng vỡ. Ruộng lúa mà Chapman thấy, chúng đã từng giúp cho thành kéo dài được thời gian chiến đấu trong lịch sử.
+ Năm 1799 khi Thái phủ Lê Văn Ứng của nhà Tây Sơn lên thượng đạo vận lương, bị Võ Tánh chặn đánh ở Cà Đáo (Dõng Hòa, huyện Tây Sơn ngày nay). Lê Văn Ứng chỉ thoát được thân. Cạn lương, Đại tổng quản Lê Văn Thanh, Thượng thư Binh bộ Nguyễn Đại Phác và Thiếu úy Trương Tiến Thúy phải dâng thành Hoàng Đế cho Nguyễn Ánh.
+ Năm 1801, lính phải giết ngựa mà ăn, Võ Tánh và Ngô Tùng Châu người thì tự thiêu, người thì uống thuốc độc dâng thành cho Trần Quang Diệu.
Thành Hoàng Đế năm 1778 lúc Chapman đến đây, dù chỉ mới 2 năm trùng tu, nhưng qua tường trình của phái viên người Anh này, đối chiếu lại lịch sử của đất nước đã hình dung ra phần nào diện mạo, công năng một tòa thành của những vương triều đã chọn Bình Định làm quốc đô.
-----------------------
Nguồn: QuangTrung BinhKhe
(Sơ đồ thành Hoàng Đế và Chiến trận 1800 - 1801)

Sống không uổng kiếp này là người con Tây Sơn Bình Định

Đến hôm nay, thấm thoát thời gian trôi qua, vẫn một niềm tin Bánh cuốn Tây Sơn sẽ xuất hiện khắp nơi và trở thành một điều rất đỗi quen thuộc với ẩm thực Việt Nam.

Nếu một ngày nào đó ở thành phố hồ chí mình này, hay ở nước Việt nam này, hay ở nơi nào đó trên thế giới này xuất hiện hàng ngàn cửa hàng mang bảng hiệu BÁNH CUỐN TÂY SƠN, thật không uổng kiếp này là người con sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Tây Sơn.



Một vùng đất xa xôi, nhưng thật oai hùng hai tiếng Tây Sơn, ở đây bà con đều gắn liền với món Bánh cuốn, ai cũng hiểu rằng đó không chỉ là món ăn, đó còn là tinh thần, là nét riêng của những bà con nơi đây. Nhưng mãi sau này nó mới có cái tên là Bánh Cuốn Tây Sơn.

Cũng kể từ đó, bà con ở quê, không còn để cái tên là Bánh cuốn nữa, mà họ đều tự áo gắn lên mình cái tên BÁNH CUỐN TÂY SƠN.




 Đi dọc con đường quốc lộ 19, con đường huyết mạch của vùng đất Tây Sơn, rất nhiều bảng hiệu BÁNH CUỐN TÂY SƠN xuất hiện.

Đáng lẽ ra, điều này nên đã xuất hiện từ rất lâu rồi, chứ không phải đến ngày hôm nay.

Những bảng hiệu đó, Tây Sơn đó đã dần đi đến những nơi xa hơn để giới thiệu mình , đến những nơi đô thị, hoa lệ. Nơi nó phải đến để lớn lên.


Có một lần, một người con Tây Sơn đến gặp người đàn anh đi trước,  bước tiếp theo em cần làm là gì hả anh. 

Anh bảo, hãy dồn hết tâm huyết chăm chút , để nó lớn lên từng ngày, nhắc đến Quảng, người ta tự hào có Mì Quảng, nói đến Huế, người ta tự hào có BÚN BÒ HUẾ....

Dạ, em đã hiểu. Em cần làm gì cho những bước tiếp theo. Nói đến Bình Định thì mọi người sẽ biết đến BÁNH CUỐN TÂY SƠN.


Hãy để ẩm thực Tây Sơn, để ẩm thực Bình Định là Chính nó, đáng lẽ ra nó phải lớn hơn thế rất nhiều.

Khi mà mọi người cùng nhau làm, cùng nhau gắn lên cái bảng hiệu mình tên Bánh cuốn Tây Sơn, không những bạn đang làm cho bạn, hãy nhớ rằng đó là bạn còn đang nợ quê hương , bạn đang mượn cái tên Tây Sơn, để bạn bè tứ phương thưởng thức, được biết đến. Nên hãy hiểu về Tây Sơn.




Là một người con được hưởng khí trời Tây Sơn, hơi thở , uống nước nguồn, ăn cái mưa, dầm cái nắng ơ Tây sơn.


Chỉ cần làm đúng theo cái riêng vốn có của nó.

Bánh cuốn Tây Sơn là khi ăn phải có tỏi và ớt bay.

Nước chấm Bánh cuốn Tây Sơn là linh hồn của nó, là nước tương đậu phộng, vị chua, ngọt thơm, cay , nồng nàn của ớt tỏi. Thật Hoà quyện với nhau.




Bên trong nhất định phải có chả ram, thịt lụi nướng thơm ngon, nem nướng tuyệt hảo , trứng vịt luộc béo béo ... Nhất định phải có rau thơm, gồm các loại Chính là tía tô, húng cây, rau răm và đặc biệt là dưa leo bằm.   

Đừng cố thay đổi nó, nếu bạn không hiểu gì về Bánh Cuốn Tây Sơn.


Đừng  lấy bánh tráng chiên, rồi gọi nó là chả ram , chả ram là phải giòn, thơm, sử dụng đúng loại bánh gạo tinh nguyên. Nếu lấy bánh tráng chiên lên thì nó sẽ mềm xèo, béo,,, rất khó ăn vì bay mùi dầu.

Đừng chọn thịt lun tun, đừng ướp thịt theo cách tự có, để làm nên thịt lụi đúng hảo, hãy về Tây Sơn hỏi các cụ trong những ngày cúng giỗ.


Hãy làm đúng với tên gọi của Bánh Cuốn Tây Sơn, để bạn bè tứ phương được cơ hội thưởng thức món ăn tuyệt vời này.



Con người Phù Hợp là Tài Sản

Khi mở cửa hàng ăn, thường vấn đề nói chuyện cùng nhân viên diễn ra ít thường xuyên hơn, bởi một phần tuổi thọ làm việc của nhân viên thấp, các bạn đến rồi đi như một lẽ thường, chưa bạn nào xem đó là một ngành để phát triển.

 Chỉ những bạn làm việc trên 1 năm, là mới có dịp để trò chuyện cùng các bạn về cuộc sống, thu nhập, tương lai phía trước. Khi làm việc được 1 năm, họ cũng bắt đầu dần hiểu và nắm được nội dung các công việc, tức là lúc các bạn hiểu được công việc làm mà không cần ai phải nhắc , phải thúc đẩy.

Đến đây, trách nhiệm của mình lớn dần hơn, bởi các bạn cần có thu nhập tốt hơn, rõ ràng hơn về đường đi phía trước, hiểu hơn về cuộc sống các bạn đang vướng những vấn đề gì.

Có bạn nói rằng, em làm có thu nhập, nhưng sao không thấy dư, cứ như vậy đến khi em có gia đình, có con cái, thì em phải làm sao, rõ ràng bạn có nghĩ, tức bạn có lo lắng và khả năng định hướng.

Có bạn nói, em thấy mình học hỏi còn chưa tốt, năng suất làm việc của em chưa hiệu quả. Mình mới hỏi em cảm nhận vậy, hay người khác đánh giá, hay có con số thống kê rõ ràng...

Rất nhiều trắc trở  các bạn, mà bạn thiếu đi một người anh dẫn đường, một người đi trước cho bạn thấy được mình phải làm gì.

Những buổi làm việc thế này, thường mình chỉ làm việc cùng quản lý, hôm nay tiếp tục trò chuyện cùng các bạn đã làm việc với mình trên 1 năm. Cũng dễ dàng nhận ra rằng, thường là các bạn thiếu đi kỷ luật  cho bản thân mình , thiếu mất đi hôm nay mình đi làm là vì sao, chỉ là làm để có công ăn việc làm, chứ chẳng phải làm vì định hướng tương lai.


khi xưa, lúc đi học rồi ra trường, mất khoảng thời gian dài, mồ hôi và tiền bạc, mình mới xác định được hướng đi, trong suốt quá trình làm, chẳng thể thiếu những người thầy, những người mà họ đã trải qua và thành công, Chính họ mới là người dẫn đường để ta ít đi sai  lầm.

Và hôm nay, mình dành một phần sức để chia sẻ cùng các bạn, chia sẻ để các bạn vững vàng trên con đường mình chọn.

Dòng tiền mặt thời khủng hoảng là vua.

Dòng tiền mặt thời khủng hoảng là vua.

Khi làm kinh doanh, chúng ta thường đối mặt với những rủi ro, nhưng khái quát thì nó có 3 loại
Thứ nhất: rủi ro đến từ bên trong nội bộ công ty, anh em nhân viên
ví dụ: có bạn làm ẩu, cẩu thả sai sót khi đưa sản phẩm đến khách hàng
Thứ 2: rủi ro đến từ pháp lý, nhà nước
Thứ 3: là khủng hoảng từ bên ngoài
ví dụ: như tình hình virus corona
Ngày nay, với công nghê truyền thông, một chút rủi ro sẽ làm ta công ty ta khủng hoảng và chết rất nhanh.

Với mùa dịch corona này, là một khủng hoảng không dự đoán được, nó đến quá bất ngờ và khốc liệt, đúng ngay lúc chúng ta đang nghỉ ăn tết.
Những lúc này, bắt buộc phải có tiền mặt, nếu muốn vượt qua khủng hoảng, bởi các chi phí để di trì, trong khi lại không biết thời gian kết thúc, cũng như mất một thời gian sau dịch để phục hồi.
Đến chừng nào, chúng ta chưa có vắc xin, thì dịch vẫn còn, dù việt nam mình có khống chế tốt thế nào đi chăng nữa. Nền kinh tế vẫn phải mở cửa , giao thương với quóc tế, thì sự đe dọa đó vẫn còn.


Vì vậy doanh nghiệp, luôn phải để dành một khoảng tiền năm chơi không, chỉ để đối phó với rủi ro, hoặc nó là một loại tài sản mà có thể biến thành tiền mặt rất nhanh , có thể đó là vàng, hoặc tài khoản tiết kiệm.

Nếu không có khoảng tiền nằm ở không này, doanh nghiệp chúng ta sẽ chết.


Những rủi ro khi kinh doanh cửa hàng ăn uống


Nói đến việc kinh doanh cửa hàng ăn uống, ngoài những bài học thành công, những chuỗi cửa hàng, những người giàu từ kinh doanh ăn uống.
Nhưng với những người khi mới bắt đầu, thì việc để tạo nên thành công, làm ăn có lợi nhuận thì sẽ cần ở bạn rất nhiều nổ lực và kỹ năng.


Nhưng vẫn có những trường hợp, mới năm nay làm ăn rất tốt, khách đông nghịt, tự dưng năm sau quay lại thì thấy chuyển đi đâu mất tiêu.
Đó là những rủi ro thường gặp khi chúng ta kinh doanh lĩnh vực này.
Cùng điểm qua những rủi ro rình rập nhé.


Thứ nhất, đó là giá thuê mặt bằng cao, vị trí càng đắt điạ thì giá thuê càng cao, và giá thuê có khi biến động theo từng năm. Giá thuê mỗi năm tăng cao, khiến định phí tăng vọt, nhiều lúc vượt qua khả năng thích ứng của chúng ta.

 

Những rủi ro thường gặp


Thứ hai, là thời gian cho thuê ngắn, với lĩnh vực ăn uống, việc khách quen là rất quan trọng, khách quen tạo ra lợi nhuận, bởi khách quen thường không tốn chi phí marketing mà còn giúp ta marketing , giới thiệu bạn bè, người thân đến. Nhưng việc thời gian thuê không lâu dài, khiến chúng ta ảnh hưởng lớn.


Thứ 3, giá nguyên liệu tăng cao và có nhiều biến động khó lường, ví dụ như là các nguồn thịt lợn có năm gia từ 50 ngàn lên 200 ngàn, lên 400% như vậy, thì đa phần chúng ta sẽ nín thở, gây ra những rủi ro tìm ẩn.


Thứ 4 là nhân sự làm ở lĩnh vực này thường không xem đó là công việc chính, là nghề, đó chỉ là sự làm việc tạm thời, dẫn đến việc đào tạo văn hóa phục vụ khó khăn, sự nhảy việc liên tục, ảnh hưởng nhiều đến việc kinh doanh của mình.


Thứ 5 đó là, việc môi trường thay đổi quá nhanh, chúng ta chậm phản ứng, chỉ cần thiếu nhạy bén một chút, có khi qua ngày mai chúng ta không còn tồn tại, ví dụ như, mới ngày nào việc giao nhận đồ ăn là hiếm, là khó khăn, thì nay khách hàng ở tận nhà, shiper giao đến tận răng, việc kinh doanh chỉ tập trung ở một địa điểm mặt bằng, thì thật khó khăn.


Ngoài ra, còn rất nhiều những rủi ro khác, ảnh hưởng đến công việc kinh doanh cửa hàng ăn uống.